Zavod imeni Likhachova, hay còn gọi là ZIL, hoặc ZiL, là nhà sản xuất xe tải và các thiết bị hạng nặng của Nga. Ngoài việc sản xuất ô tô bọc thép cho quân đội Xô Viết, xe bus, xe quân sự, ZIL còn sản xuất các mẫu xe sedan cao cấp, các mẫu limousine thủ công với số lượng hạn chế, chủ yếu dành cho chính phủ Nga.
Các mẫu xe khách của ZIL có mức giá tương đương các sản phẩm hạng sang của Maybach hay Roll-Royce. Tuy nhiên, thương hiệu này chưa được phổ biến ngoài phạm vi Cộng đồng các quốc gia độc lập CIS (Commonwealth of Independent States). Số lượng xe sản xuất hằng năm cũng rất hạn chế.
Trụ sở của ZIL được đặt tại thủ đô Matxcơva, Nga.
Lịch sử hình thành và phát triển
ZIL được thành lập vào năm 1916 với tên gọi Hiệp hội Ô tô Matxcơva AMO (Automobile Moscow Society) với kế hoạch ban đầu là sản xuất xe tải F-15 dưới giấy phép của Fiat (Ý). Song do Cách mạng Tháng Mười bùng nổ và cuộc nội chiến diễn ra sau đó, hoạt động của nhà máy bị ngưng trệ. Tháng 3 năm 1924, ZIL được chính phủ giao trọng trách sản xuất mẫu xe tải đầu tiên của Liên Xô. Tháng 11 năm 1924, chiếc xe tải đầu tiên AII F-15 trọng lượng 1,5 tấn được sản xuất thành công.
Năm 1931, nhà máy được tái trang bị và mở rộng quy mô sản xuất dưới sự trợ giúp của công ty ô Mỹ A.J. Brandt Co, tên gọi cũng được đổi thành Automotive Factory No. 2 Zavod Imeni Stalina (ZIS hay ZiS). Tháng 10 năm 1931, dây chuyền lắp ráp ô tô đầu tiên của Liên Xô chính thức được đưa vào sử dụng.
Tháng 8 năm 1933, chính phủ Liên xô quyết định tái cấu trúc lần thứ hai nhằm mở rộng dãy sản phẩm của nhà máy.
Tháng 11 năm 1936, dây chuyền lắp ráp mẫu xe limousine 7 chỗ nội địa đầu tiên ZIS-101 được khởi động. Khung gầm của ZIS-101 sau này được sử dụng để thiết kế mẫu xe khách Buick (Mỹ).
Trong giai đoạn 1936 – 1941, công ty tập trung tăng cường sản xuất với các mẫu xe tải ZIS-21, xe bán tải ZIS-22, ZIS-42, ZIS-8, xe bus ZIS-16. Sau khi ngưng hoạt động từ tháng 10 năm 1941 do chiến tranh, ZIL bắt đầu hoạt động trở lại từ tháng 6 năm 1942 sau chiến thắng của Hồng Quân Liên Xô. Tháng 9/1942, ZIL sản xuất mẫu xe limousine cao cấp đầu tiên dành cho quan chức chính phủ ZIS-110.
Năm 1946, ZIL tiến hành tái cấu trúc lần thứ ba. Sau đó, ZIL bắt đầu tham gia vào lĩnh vực sản xuất tủ lạnh, thiết bị quân sự (1950), xe đạp (1/1951).
Đầu năm 1953, hãng thành lập một bộ phận đặc biệt nhằm nghiên cứu xây dựng nhà máy ô tô đầu tiên của ZIL tại Trung Quốc.
Năm 1954, dưới lệnh ban hành của G.K. Zhukov, Thống chế đương nhiệm của nhà nước Liên Xô, ZIL xây dựng một ủy ban đặc biệt để nghiên cứu chế tạo mẫu xe đặc biệt hỗ trợ hệ thống tên lửa lưu động.
Năm 1956, công ty được đổi tên thành Zavod Imeni Likhacheva, dựa theo tên giám đốc cũ của hãng, Ivan Alekseevich Likhachev.
Năm 1959, ZIL tiến hành tái cấu trúc lần thứ tư với việc phát triển các mẫu xe tải ZIL-130 và ZIL-131.
Tháng 7/1971, ZIL trở thành Hiệp hội Sản xuất sau khi được sáp nhập từ 17 nhà máy.
Đợt tái cấu trúc lớn nhất và sau cùng của công ty được thực hiện vào năm 1982 cùng với công cuộc cải tổ kinh tế của Liên Xô.
Khi Liên bang Xô Viết bị giải thể vào tháng 12/1991, ZIL đứng trước nguy cơ bị phá sản do phải đối mặt với sự cạnh tranh đến từ các công ty nước ngoài. Tháng 9/1992, PA ZIL được tư nhân hóa, trong đó chính quyền Matxcơva là một trong những cổ đông và nắm quyền kiểm soát.
Vào giai đoạn cuối thế kỷ XX, ZIL đã đẩy mạnh sản xuất các mẫu xe ô tô. Trong 3 năm từ 1998 – 2000, hãng đã cung cấp cho thị trường 20-22 ngàn chiếc xe tải.
Tháng 12/2002, ZIL có sự thay đổi về vấn đề điều hành khi Tổng Giám đốc mới Konstantin Viktorovich Laptev phát triển chương trình hợp tác với các công ty con nhằm phục hồi tài sản bị thất thoát, tái cấu trúc quá trình sản xuất, mở rộng dãy sản phẩm, phát triển thị trường mới.
Hiện nay, ZIL tiếp tục phát triển và mở rộng dãy sản phẩm của mình với nhiều mẫu xe đa dạng, phong phú hơn.
Sản phẩm
Dãy sản phẩm hiện nay của ZIL rất đa dạng từ các mẫu xe chở khách như limousine, xe thể thao và xe đua, xe bus, van đến các mẫu xe chuyên dụng như xe tải, ô tô cẩu, xe chở nhiên liệu, xe làm đường, xe bảo dưỡng đường, xe cấp cứu, xe hút bùn, xe hút bụi, xe chuyên làm công tác vệ sinh,…
Một số mẫu xe có thể kể đến như sedan ZIL-41041, limousine ZIL-41047, xe tăng lội nước ZIL-4906, xe vượt mọi địa hình ZIL-E-167, xe bọc thép ZIS-152,…
BTV Enrica Lee - Motoring.vn